Αποληρωμή φόρου κληρονομιάς με μεταβίβαση ακινήτου προς το ελληνικό δημόσιο

Όλο και περισσότεροι φορολογούμενοι αδυνατούν να πληρώσουν τους φόρους, αυτό ισχύει και για τους φόρους κληρονομιάς. Για το λόγο αυτό, η καταβολή του φόρου κληρονομιάς θα είναι δυνατή, μεταξύ άλλων, και με μεταβίβαση ακινήτου προς το δημόσιο.

Στη συνέχεια μια σύντομη επισκόπηση από τις δυνατότητες που δίνονται στο φορολογούμενο από το νόμο για την αποπληρωμή του φόρου κληρονομιάς.

Παραχώρηση ακινήτου

Σύντομα αναμένεται η απόφαση του ΓΓΔΕ με την οποία θα εξειδικεύονται οι λεπτομέρειες για την μεταβίβαση ακινήτων προς το δημόσιο από φορολογούμενους που δεν μπορούν να αποπληρώσουν σύνολο ή μέρος του οφειλόμενου φόρου κληρονομιάς.

Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι η φορολογική οφειλή εξοφλείται με τη μεταβίβαση του ακινήτου προς το δημόσιο.

Το Υπ. Οικονομικών απάντησε σχετικά με έγγραφο που έστειλε στη Βουλή μετά από επίκαιρη ερώτηση βουλευτών.

“Με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 82 του Κώδικα διατάξεων φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παιχνίδια, ο οποίος κυρώθηκε με το πρώτο άρθρο του ν. 2961/2001, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με την παρ. 9 του άρθρου 184 του ν. 4261/2014 καθώς και με την παρ. 15 του άρθρου 52 του ν. 4276/2014 (Α' 155), ορίζεται ότι

„Με πράξη της Φορολογικής Διοίκησης επιτρέπεται η εξόφληση του συνόλου ή μέρους οφειλόμενου φόρου κληρονομιάς από οφειλέτη που βρίσκεται σε αδυναμία να τον καταβάλει με μετρητά, μετά από αίτησή του, με μεταβίβαση στο Ελληνικό Δημόσιο της πλήρους κυριότητας ολοκλήρου αξιόλογου κληρονομιαίου ή άλλου ακινήτου, το οποίο βρίσκεται εντός σχεδίου πόλης και δεν βαρύνεται με οποιοδήποτε εμπράγματο δικαίωμα, αγωγή ή άλλο βάρος. Σε καμία περίπτωση δεν αποδίδεται στον οφειλέτη η τυχόν διαφορά μεταξύ της αξίας του ακινήτου που προσφέρεται και του φόρου κληρονομιάς που οφείλεται. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζεται η διαδικασία εξόφλησης του φόρου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου.“ 

Διευκρινίζεται ότι με την επικείμενη έκδοση της ως άνω υπουργικής απόφασης, θα καθοριστούν, μεταξύ άλλων, η διαδικασία, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που θα πρέπει να προσκομίσει ο φορολογούμενος και να συγκεντρώσει ο αρμόδιος Προϊστάμενος Δ.Ο.Υ. παραλαβής της αίτησης, καθώς και το όργανο στο οποίο θα αποσταλεί ο φάκελος της υπόθεσης, συμπληρωμένος καταλλήλως, προκειμένου να αποφασίσει για την αποδοχή του αιτήματος.„

Δεδομένου ότι, η διάταξη αυτή είναι σε ισχύ από το 2014 και μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί ερμηνευτική εγκύκλιο ο νομοθέτης αφήνει την ερμηνεία του νόμου - για άλλη μια φορά - στη διοίκηση.

Επίσης, το ακίνητο θα πρέπει να είναι αξιόλογο και εντός σχεδίου πόλης! Αυτό - κατά την άποψη μας - θα μπορεί να ερμηνευθεί έτσι, ότι το κράτος θα επιλέγει ακίνητα μόνο της αρεσκείας του και, επομωμένος, μόνο οι φορολογούμενοι με αντίστοιχα ακίνητα θα έχουν την επιλογή αυτή (αντίθετο προς την αρχή της ίσης μεταχείρισης).

Σε καμία περίπτωση δεν αποδίδεται στον οφειλέτη η τυχόν διαφορά μεταξύ της αξίας του ακινήτου που προσφέρεται και του φόρου κληρονομιάς που οφείλεται! Επίσης, και αυτό μπορεί, κατ'αρχήν, να ερμηνευθεί ως αδικαιολόγητο πλουτισμό του δημόσιου. Δεν πληρώνεται μόνο ο οφειλόμενος φόρος στο δημόσιο, ταυτόχρονα αποκτά και τη κυριότητα ενός αξιόλογου ακινήτου που η αξία του - στις περιοσσότερες περιπτώσεις - θα υπερβαίνει το φόρο. 

Παραχώρηση έργα εικαστκών ή άλλων έργων τέχνης

Το άρθρο 82 του Ν. 2961/2961 και συγκεκριμένα §7 ορίζει: „Στην περίπτωση επιβολής φόρου κληρονομιάς, κληροδοσίας και δωρεάς με αντικείμενο εικαστικά ή άλλα έργα τέχνης, ο φόρος που αναλογεί μπορεί να καταβάλλεται σε είδος με παραχώρηση εικαστικών ή άλλων έργων τέχνης ίσης αξίας που περιέρχονται στο Υπουργείο Πολιτισμού, μετά από πρόταση ειδικής εκτιμητικής επιτροπής που συγκροτείται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού. Με κοινή επίσης απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού καθορίζονται οι λεπτομέρειεςτης διαδικασίας εφαρμογής των παραπάνω εδαφίων.„

Το γεγονός ότι η αξία του κληρονομαίου εικαστικού η αλλού έργου τέχνης θα είναι ίσης αξίας με την οφειλή είναι σχεδόν απίθανο. Εκτός εάν ο φορολογούμενος έχει στη κατοχή του περισσότερα έργα και, επομένως, έχει τη δυναντότητα να διαλέξει ένα από αυτά με αξία που αντιστοιχεί στην οφειλή.

Παρέκβαση: Στην Ελβετία, επίσης, ο φορός κληρονομιάς σε ορσιμένα καντόνια μπορεί να αποπληρωθεί με έργα τέχνης, αλλά, η αποπληρωμή με ακίνητα αποκλείεται σε όλη την Ελβετία.

Εκχώρηση της απαίτησης καταβολής του φόρου

Το Ελληνικό Δημόσιο ως τώρα, παρά τις προτάσεις των παραγωγικών τάξεων και τις πολυάριθμες εκατέρωθεν εισηγήσεις, αποστασιοποιήθεικε από τη δυνατότητα αποπληρωμής οποιουδήποτε φόρου ή τέλος έναντι ακίνητων φορολογούμενων.

Αντί αυτού, χορήγησε φορολογική ενημερότητα (την οποία με παλιότερο νόμο έιχε στερήσει), όταν από την μεταβίβαση του ακινήτου δεν εξοφλείτε ολόκληρη η οφειλή προς το δημόσιο και ορίζει με §8 άρθρο 43 του Ν. 4174/2013, σε ισχύ από την 1.1.2014:

“Με πράξη της Φορολογικής Διοίκησης επιτρέπεται η εξόφληση του συνόλου ή μέρους οφειλόμενου φόρου από οφειλέτη που βρίσκεται σε αδυναμία να τον καταβάλει με μετρητά, μετά από αίτησή του, με μεταβίβαση σε τρίτον της πλήρους κυριότητας του ακινήτου και ταυτόχρονη εκχώρηση της απαίτησης καταβολής του τιμήματος ή μέρους αυτού στο Ελληνικό Δημόσιο. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται η διαδικασία εξόφλησης του φόρου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου.“ (Η ερμηνευτική ΠΟΛ 1278/27.12.2013 εκδόθηκε στη συνέχεια).

Σημειώνεται, ότι στην Ελλάδα για τη μεταβίβαση ενός ακινήτου απαιτείται και η προσκόμιση της φορολογικής ενημερότητας ή της βεβαίωσης οφειλής οι οποίες περιλαμβάνουν ενδεχόμενες οφειλές προς το δημόσιο. Έτσι, εάν εκκρεμούν φορολογικές οφειλές, βασικά, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση. Με την προαναφερόμενη διάταξη το Υπουργείο Οικονομικών δίνει αυτή τη δυνατότητα με τη ταυτόχρονη εκχώρηση της απαίτησης καταβολής του τιμήματος ή μέρους αυτού στο Ελληνικό Δημόσιο η οποία εκχώρηση πρέπει να συνταχθεί και ανάλογα στη σύμβαση. Είναι ένας από τους τρόπους που το κράτος εξασφαλίζει την είσπραξη των φόρων.

Παραχώρηση έναντι αποπληρωμής με δόσεις

Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι το κράτος παρέχει στους φορολογούμενους (κληρονόμους) τρεις τρόπους αποπληρωμής του φόρου κληρονομιάς:

• Παραχώρηση της πλήρους κυριότητας ολόκληρου αξιόλογου κληρονομιαίου ή άλλου ακινήτου (Κώδικας φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίχνιδια, 2001, με τις ανάλογες τροποποιήσεις)
• Παραχώρηση εικαστικών ή άλλων έργων τέχνης ίσης αξίας (Κώδικας φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίχνιδια, 2001, με τις ανάλογες τροποποιήσεις)
• Εκχώρηση της απαίτησης καταβολής του φόρου (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας , 2013),

Οι προϋποθέσεις για την παραχώρηση είναι:

• η ύπαρξη εικαστικών ή άλλων έργων τέχνης ίσης αξίας με την οφειλή (έτσι ώστε να αποκλειστεί μια διαφορά)
• η υπάρξη ενός αξιόλογου ακινήτου εντός σχεδίου πόλης, χωρίς οποιεσδήποτε επιβάρυνσεις
• αίτηση από τον φορολογούμενο (των κληρονόμων)
• έγκριση της αίτησης από τον προιστάμενο της Δ.Ο.Υ.

Η κυρίως διάφορα μεταξύ παραχώρησης και εκχώρησης της απαίτησης είναι ότι στη πρώτη περίπτωση εάν η οφειλή είναι χαμηλότερη από την αξία του αντικημένου η διάφορα δεν επιστρέφεται στον φορολογούμενο. Ενώ, στη δεύτερη περίπτωση ο φορολογούμενος αποπληρώνει μόνο τον οφειλόμενο φόρο.

Η διατάξεις περί παραχώρησης επιτρέπουν στο δημόσιο να πληρωθεί έναντι των οφειλόμενων φόρων η τελών με περιουσιακά στοιχεία του φορολογούμενου (κληρονόμων). Εάν αυτό μπορεί να προταθεί και αυτεπάγγελτα δεν είναι σαφές ή δεν αναφέρεται ρητά.

Επομένως, θεωρούμε ότι - και εάν στη πράξη όντως υπάρξει η δυνατότητα επιλογής από το φορολογούμενο - ο φορολογούμενος θα προτιμήσει στη περίπτωση που δεν έχει άλλο τρόπο αποπληρωμής της οφειλής να διαλέξει τη πώληση ενός ακινήτου σε τρίτο, διότι, με αυτό το τρόπο και θα πληρώσει το οφειλόμενο φόρο κληρονομιάς αλλά και θα του μείνει το υπόλοιπο ποσό που ενδεχομένως θα προκύψει από την πώληση.

r&w consulting company